Maandag debatteerden de nieuwe oppositie Kamerleden tijdens het notaoverleg Mensenrechten met Kamerleden van NSC en VVD. Het debat ging over de voorgenomen plannen van de toekomstige coalitie met betrekking tot buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking. Onder beoogd minister Reinette Klever moet er 2,4 miljard euro worden bezuinigd op ontwikkelingssamenwerking. Daarnaast moet er flink worden gesneden in het Nederlandse ambtenarenapparaat; ook ambassades en consulaten moeten er daarbij aan geloven. Het Algemeen Dagblad heeft berekend dat dit ertoe zal leiden dat maar liefst 34 diplomatieke posten hun deuren moeten sluiten. Beoogd minister Klaver zal deze plannen met passie en overtuiging uitvoeren, aangezien zij in het verleden heeft gepleit voor het stopzetten van ontwikkelingssamenwerking. Kortom, zij wil zo min mogelijk met het buitenland te maken hebben.

Het ministerie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking ondergaat na de installatie van het nieuwe kabinet ook een naamswijziging: ontwikkelingssamenwerking wordt vervangen door ontwikkelingshulp. Deze semantische verschuiving impliceert dat Nederland ontwikkelingssamenwerking meer wil gaan zien als ad hoc hulp dan als structurele ontwikkeling. Daarnaast lijkt de samenwerking ook hiërarchischer te worden: Nederland gaat vanuit een directieve benadering bepalen hoe de hulp aan ontwikkelingslanden wordt ingericht, in plaats van dat er geluisterd wordt naar de noden van deze landen.

De bezuinigingen hebben zeer negatieve gevolgen, zowel economisch als geopolitiek. Ingrid Thijsen (VNO-NCW) stelde in de podcast Betrouwbare Bronnen dat ambassades en consulaten cruciaal zijn voor de Nederlandse economie, aangezien een derde van het nationale inkomen afhankelijk is van buitenlandse handel. Ambassades spelen een essentiële rol bij het faciliteren van deze handel en ondersteunen Nederlandse bedrijven in het buitenland. Directeur van het Initiatief Duurzame Handel (IDH), Daan Wensing, onderstreept deze stelling: “Het erodeert de positie van Nederland op wereldschaal.” Het korten op het diplomatieke netwerk is dus schadelijk voor de geo-economische positie van Nederland.

Een sterk, kundig en ervaren netwerk is belangrijk om de positie van Nederland op mondiaal niveau te handhaven en te verbeteren. Ambassades fungeren als uitvoeringsorganisaties van het buitenlandbeleid van Nederland en spelen een cruciale rol in het bevorderen van mensenrechten wereldwijd. Een recent voorbeeld is de rol die de Nederlandse ambassade heeft gespeeld in Myanmar sinds de militaire coup in 2021. De Nederlandse ambassade werkt samen met andere westerse ambassades, regionale mensenrechtenorganisaties en activisten om financiële steun te verlenen aan tegenstanders van de militaire junta, en probeert fora en veilige communicatiekanalen voor hen te creëren. Via diplomatieke kanalen worden westerse opvattingen over democratie en vrijheid gestimuleerd en kan Nederland, tot op zekere hoogte, invloed uitoefenen op andere landen.

Autocratische regimes zoals China beseffen ook dat een omvangrijk diplomatiek netwerk een belangrijk instrument kan zijn om hun invloed wereldwijd uit te breiden en macht uit te oefenen over andere delen van de wereld. Deze investering in ambassades en consulaten versterkt de positie van China, verbetert haar soft power (culturele uitwisseling) en stelt Chinese bedrijven in staat om door de Chinese ambassades geadviseerd te worden over mogelijke culturele verschillen tussen China en het desbetreffende land. Ambassades fungeren als toegankelijke communicatiekanalen tussen China en de rest van de wereld, waardoor Chinese waarden worden verspreid en de geo-economische slagkracht van China diplomatiek wordt ondersteund. Het is daarom uiterst onverstandig als het Westen, inclusief Nederland, zich op internationaal diplomatiek niveau zou terugtrekken, aangezien China spoedig gebruik zal maken van dergelijke diplomatieke machtsvacua.

De toekomstige oppositieleden Paternotte (D66), Boswijk (CDA), Dassen (Volt) en Piri (GL-PvdA) hebben vragen gesteld aan Zeedijk (NSC) en Kamminga (VVD) over de geopolitieke en economische implicaties van de bezuinigingen op de Nederlandse diplomatie. Zeedijk en Kamminga geven schoorvoetend toe dat er bezuinigd zal worden en verschuilen zich achter procedurele antwoorden. Vooral Zeedijk lijkt de gevoelige vragen uit te willen stellen tot na de vorming van een regeerakkoord. Kamminga stelt dat er keuzes gemaakt moeten worden vanwege de bezuinigingen, en dat er daarom ook gesneden moet worden in de financiële uitgaven voor het diplomatieke netwerk. Kamminga is van mening dat gekeken moet worden of diplomatieke posten efficiënter en effectiever kunnen opereren.

Een aanzienlijke inkrimping van het diplomatieke netwerk hangt dus boven de markt. Kamminga heeft gelijk dat er keuzes gemaakt moeten worden vanwege de bezuinigingen, maar waarom dan bezuinigen op het diplomatieke netwerk, terwijl dat belangrijk is voor het nationale inkomen van Nederland en onze invloed op het wereldtoneel? Waarom worden boeren dan wel gepamperd met onder andere rode diesel? Daarnaast kiest het aanstaande kabinet Wilders-I voor lastenverlichting voor burgers en bedrijven, terwijl de economie oververhit is door de gigantische tekorten op de arbeidsmarkt. Dit is simpelweg procyclisch economisch beleid. Naar mijn mening worden er verkeerde keuzes gemaakt en is de prioritering onjuist.

Deze keuzes worden gemaakt omdat de vier coalitiepartijen een verkeerde analyse maken van wat Nederland in essentie is (althans in het Hoofdlijnenakkoord). Nederland is een internationaal georiënteerd land en geen naar binnen gekeerd land; het is gericht op internationale handel, waarbij liberale opvattingen over handel en mensenrechten van groot belang zijn. Dit kabinet lijkt echter niet geïnteresseerd te zijn in het buitenland. Dit is niet geheel verrassend gezien het feit dat NSC kleinburgerlijke EU-scepsis propageert, net als BBB, en dat de PVV pleit voor het herstel van strenge grensbewaking. Zulke opvattingen geven al aan dat intensieve contacten met het buitenland geen prioriteit zullen hebben als deze partijen in een regering gaan samenwerken.

Steun het anti-populistische geluid!

Wil je dit opiniërende platform maandelijks steunen met een bescheiden financiële bijdrage? Dat kan via deze link: Columns (stripe.com)

Of steun het platform eenmalig met een bedrag naar keuze invullen: https://buy.stripe.com/00g176ce24rc3Cg3cc