Wat te doen met jonge heteroseksuele mannen? Het klinkt misschien als een rare vraag, maar voor het politieke midden is het uitermate belangrijk om hier snel een antwoord op te verzinnen. Lukt dat niet, dan staan rechtspopulisten met hun armen gespreid om hen in hun comfortabele testosteronbubbel op te vangen.

Thierry Baudet heeft zijn piano en lavendelgeur achter zich gelaten. De leider van Forum voor Democratie is nu helemaal verknocht aan de benchpress en zweetlucht. In campagnetijd laat de politicus zich maar al te graag filmen in de sportschool in een grijze trainingsbroek waar je overduidelijk de contouren van zijn geslachtsdeel ziet (echt waar, kijk zelf maar), of te midden van een groep gespierde mannen zonder shirt. Ik hoorde laatst een zoontje van een vriendin van mij het hebben over “Gymbraudet”: een combinatie tussen “Gymbro” (een fanatieke mannelijke sportschoolbezoeker) en “Baudet”. Het klinkt raar, maar het sportschoolleven van de politicus is momenteel misschien wel de slimste politieke strategie die er is.

Je zal het niet meteen terugzien in de peilingcijfers van FvD, want het pompen van de spieren is een langetermijnproject. Jonge mannen hebben namelijk massaal het bodybuilden ontdekt. Via sociale media etaleren “fitfluencers” een gevoel van mannelijkheid dat wordt bevestigd door het kweken van spiermassa. Ze spelen zo in op een gevoel van onzekerheid van puberjongeren, die er alles aan doen om hun “pull up game” te verbeteren.

We kennen allemaal de voorbeelden van meisjes die door modereclames eetstoornissen krijgen, maar het probleem van mannelijke onzekerheid is veel minder belicht. Gelukkig zien we steeds meer aandacht voor de fysieke gezondheidseffecten van overmatig sportschoolbezoek voor puberjongens, toch moeten we het mentale aspect zeker niet achterwege laten. Ook jonge jongens kunnen zich net zoals meisjes onzeker voelen over hun lichaam, maar veel mannelijke influencers op TikTok en Instagram spelen nog in op een andere onzekerheid: de maatschappelijke positie en hun mannelijkheid zelve. Daar vindt Forum haar politieke niche.

Mannen en populisten

Dat mannen makkelijker meegaan in populistische golven, laten genoeg wetenschappelijke onderzoeken zien. Kort en bondig komt het erop neer dat de belangrijkste doelgroep voor de klassieke populisten de laagopgeleide, witte cisgender heteroseksuele man is. Die heeft zijn baanzekerheid zien afnemen door de verschuiving van arbeid naar lagelonenlanden en kan niet meegaan in de economie die steeds meer op diensten gericht is (door sommigen omschreven als ‘vrouwelijke’ beroepen). Dit is alleen niet de gymbro-doelgroep waar Baudet en concorten de pijlen op richt. Het narratief van “buitenlanders komen je baan stelen” werkt op hen een stuk minder. Ze zijn immers tieners, of vroeg in de twintig. Zij verschijnen pas net op de arbeidsmarkt, die juist schreeuwt om handjes. Aan het kopen van een huis denken ze nog niet, dus ook de PVV- en NSC-speerpunten over immigratie zijn op dit vlak minder effectief.

De onzekerheid van deze jongens zit hem dan ook niet zozeer op economisch gebied, maar op sociaal. De afgelopen jaren en decennia stonden in het teken van emancipatie. Hippiefestival Woodstock en de Stonewall-rellen, de geboorte van de Pride-beweging, vonden allebei in 1969 plaats en openden langzaam de ogen van een hele nieuwe generatie. In het kijken naar seksuele vrijheid en de positie van de vrouw, homoseksuelen en transgender personen kwam langzaamaan verandering. Anticonceptie werd populair en vrouwen konden het heft in eigen hand nemen om te beslissen wanneer ze kinderen krijgen. Deze emancipatiebewegingen zetten zich af tegen de hegemonie van de cisgender heteroseksuele man. En met succes: vrouwen doen het inmiddels beter in het onderwijs, homoseksuelen mogen trouwen en de positie van trans personen is substantieel verbeterd. Ondanks de vooruitgang is de emancipatie misschien wel nooit af. Er zal altijd een reden zijn om zich te blijven verzetten tegen de krachten die hen hun rechten willen ontnemen.

De gevolgen van #MeToo hebben een nieuwe emancipatiegolf aangewakkerd: de focus opeens te liggen op het gedrag van mannen. Plotseling werd de gemiddelde man geconfronteerd met een tik op de vingers. En dat waren ze niet gewend. Kleedkamerpraat wordt lang niet meer geaccepteerd in onze maatschappij. Lachen over een kaars in de vagina van een vrouw? Dat levert weken van kritiek op, weet ook Johan Derksen nu. In het debat werd er gesproken over “giftige mannelijkheid” en werden opmerkingen die voorheen voor veel mannen gewoon waren opeens not done. Ook grapjes over homoseksuelen worden een stuk minder geaccepteerd dan voorheen. René van der Gijp weet nu dat hij geen lollige opmerking over kappers meer kan maken. De emancipatiestrijd verplaatst zich dus steeds meer naar het gedrag, in plaats van de maatschappelijke positie.

Maar de heteroseksuele cisgender man dan? Wat is zijn strijd? Iemand die luidop zegt “Ik ben er trots op hetero te zijn” wordt toch wel scheef aangekeken. “Weet je het zeker, Anton?” zal er in de voetbalkantine worden gelachen. Het trots zijn op mannelijkheid, of het hetero-zijn, heeft een rare bijsmaak. De trots bij minderheden komt juist vanuit de strijd tegen de onderdrukker. “De man” heeft nooit moeten strijden tegen deze onderdrukking. Hij heeft zodoende geen alom geaccepteerd verhaal in de samenleving, iets wat vrouwen, homoseksuelen en transgender personen wel hebben. Niemand heeft het ooit over mannenrechten, heterorechten, cisgenderrechten.

Nu denk je als lezer misschien: “hé, ze heeft het niet over huidskleur en afkomst”. Dat klopt. Daar kom ik later op terug.

Het woke-spook

Forum biedt jonge jongens wél een verhaal. En een vijand om tegen te strijden: ‘woke’. Hoewel dit woord niet altijd in de mond genomen wordt, is het wel een overkoepelende term voor alles wat het man-zijn in de traditionele zin bedreigt. Vrouwenemancipatie heeft laten zien dat vrouwen in sommige gevallen betere resultaten boeken dan mannen, kijk maar naar het onderwijs. Bovendien pikken vrouwen kleedkamergedrag niet langer, en dat is voor sommige mannen confronterend. Ook andere minderheden, zoals homoseksuelen en trans personen, vallen niet in dit traditionele beeld van het man-zijn. Het woke-spook is een door conservatieve populisten gecreëerd angstbeeld. Het is niet voor niets dat zij lhbti-emancipatie beschrijven als een “bedreiging voor familiewaarden”. In die waarden heeft de man het voortouw. Vergis je dus niet: ook vrouwen hebben een ondergeschikte positie in die redenatie.

Dit soort gedachtes hoeven door Forum niet eens uitgesproken te worden: de taal van het mannenlichaam in de sportschool is al een bevestiging hiervan. Andere influencers, zoals Andrew Tate, brengen deze boodschap naar de jongens, daar zorgt het algoritme van de sociale media wel voor. Toch sluiten de standpunten op de website van Forum aan bij deze pro-masculiniteitstroming op sociale media. Zo valt te lezen: “Vooral ‘witte’ (activistentaal voor ‘blanke’), heteroseksuele mannen moeten het ontgelden. Zij zouden het toonbeeld zijn van onderdrukking door het Westen en, volgens de woke-activisten, verantwoordelijk zijn voor zo’n beetje alle problemen in de wereld.” Het moge duidelijk zijn, Forum biedt een strijdbaar verhaal voor de man: die is namelijk het slachtoffer van ‘woke’ en moet zich hiertegen verzetten.

Opvallend genoeg zet Forum niet alleen in op witte jongens. Alle praatjes over homeopathische verdunning lijken deels verleden tijd. Door samenwerking te zoeken met rappers (met een migratieachtergrond) probeerde Forum ook bij jongens met een migratieachtergrond in te spelen op diezelfde onzekerheden. De op religie gebaseerde waarden over de positie van de vrouw en homoseksualiteit vallen niet alleen bij witte (christelijke) jongens in goede aarde; Forum probeert ook jongens met een conservatieve moslimachtergrond aan te spreken. Alle puberjongens kampen immers met dezelfde onzekerheden, ongeacht achtergrond.

De mannen in het midden

Om deze jongens niet te laten radicaliseren en om de hard bevochten emancipatie te behouden, moet het politieke midden een eigen verhaal voor deze groep vinden. Nu zullen er mensen zijn die denken: “ja hallo! Wij vrouwen/lhbti’ers hebben jarenlang gestreden tegen hun dominantie en nu moeten wij hen gaan helpen in hun eigen zoektocht?” Het cynische antwoord is ja, maar tegelijkertijd ook nee.

Misschien wordt het tijd om te stoppen met mannen weg te zetten als “toxisch”, “giftig” en als het grote kwaad. Je kan dit misschien zo voelen als vrouw of lhbti’er, en dit heb ik zelf ook meerdere malen gevoeld, maar geen man zou zichzelf omschrijven in deze termen. In een rustig debat stuit je dan meteen op weerstand: “Zo ben ik niet.” En de discussie is doodgeslagen. Wel moeten we mannen blijven aanspreken op individueel gedrag, seksisme, homofobie en transfobie, alleen moeten we dit niet doen door hen als groep weg te zetten.

Dan kom je natuurlijk vanzelfsprekend aan op de vraag of we nog wel de woorden “cisgender heteroseksuele man” moeten gebruiken. Deze groep is natuurlijk, net zoals alle andere groepen, geen homogene groep. Elon Musk vindt “cisgender” zelfs een scheldwoord. Zo ver wil ik niet gaan. Maar het is wel zo dat deze terminologie eigenlijk enkel gebruikt wordt in negatieve context. Het wordt gebruikt voor het creëren van een contrast met de overheersende groep: jij bent geen vrouw, je bent geen homoseksueel, je bent geen transgender. Ook zorgen deze woorden op die manier voor weerstand bij veel (jonge) mannen die op zoek zijn naar hun eigen identiteit. Zij zijn jong en hebben zelf nog niet of nauwelijks bijgedragen aan de maatschappelijke structuren die aan de emancipatiebeweging ten grondslag liggen. Tegelijk zijn deze woorden soms wel noodzakelijk om discriminerend gedrag aan te kaarten, je wordt immers door cisgender personen gediscrimineerd als je transgender bent. Het is alleen zaak om op te passen dat je deze groep niet als geheel wegzet. Als we dit wel blijven doen, dan geeft dit juist een voedingsbodem voor de masculiene Forum-ideologie.

Je merkt misschien dat mijn redenering nu neigt neer te komen op een bijna onmogelijke balanceeract. Maar we moeten nog één factor aan de weegschaal toevoegen die de situatie kan doen kantelen: mannen in het politieke midden. Moet ik als feminist nu de hulp inroepen van mannen? Ja, en dat is niet erg.

Deze groep mannen, die vanuit hun politieke overtuiging bij wil dragen aan de emancipatie van anderen, moet zich veel duidelijker uitspreken als rolmodel voor jonge jongens. Deze groep mannen moet een verhaal vinden waarmee zij ook onzekere TikTok-jongens kunnen overtuigen. Zo zou ik Henry Bontenbal juist heel graag over het vaderschap horen praten, een prima CDA-thema lijkt mij zo. Ook Jan Paternotte van D66 liet in Café Kockelmann een klein beetje zien welke emoties bij het vaderschap komen kijken. Meer graag! Tevens zou ik Frans Timmermans wel eens over de rol van de man in de huidige maatschappij willen horen; hoe de man zijn kracht en kwaliteiten kan inzetten om anderen naar een hoger niveau te tillen. Een perfecte sociaaldemocratische gedachte toch?

Ik snap dat dit voor onze middenpolitici misschien wat ongemakkelijk is. Ze zijn de politiek ingegaan om beleid te maken, niet om met hun man-zijn te koop te lopen. Wees gerust, Henry Bontenbal hoeft niet in een nietsverhullende grijze trainingsbroek te poseren en Frans Timmermans hoeft echt niet omringd te worden door mannen zonder t-shirt. Mannen hoeven geen ultra masculiene ‘gymbro’ te zijn om andere mannen te kunnen inspireren. Toch hebben de mannen in het politieke midden wel de politieke verantwoordelijkheid om jonge jongens aan te spreken. Ze moeten een boodschap vinden waarmee ze jonge jongens een verhaal kunnen geven dat niet ten koste gaat van anderen. Helaas is dat een noodzaak waar deze tijd om vraagt. Zo niet, dan zijn het de extreemrechtse populisten die onze jonge jongens verwelkomen in de conservatieve wereld van masculiene dominantie

Steun het anti-populistische geluid!

Wil je dit opiniërende platform maandelijks steunen met een bescheiden financiële bijdrage? Dat kan via deze link: Columns (stripe.com) 

Of steun het platform eenmalig met een bedrag naar keuze invullen: https://buy.stripe.com/00g176ce24rc3Cg3cc