Jeff Bezos maakt op zijn zachtst gezegd een curieuze keuze.

De oprichter van Amazon kondigde gisteren aan dat opinies die kritisch zijn over ‘persoonlijke vrijheden’ en ‘de vrije markt’ vanaf nu niet meer worden gepubliceerd in The Washington Post. “Natuurlijk zullen we ook over andere onderwerpen schrijven,” voegde hij daaraan toe, “maar meningen die in strijd zijn met deze pijlers laten we aan andere publicaties over.” Uiteenlopende standpunten ‘doet’ het internet tegenwoordig wel, volgens de internetondernemer en krantenuitgever. Waarom is Bezos zo bang voor het vrije woord in juist zijn krant?

Jarenlang onderzoek naar zogenoemde high-performance organisations—organisaties die gedurende minimaal vijf jaar significant betere resultaten behalen dan vergelijkbare bedrijven, doordat zij zich op een gedisciplineerde manier concentreren op wat echt belangrijk is—laat zien dat diversiteit (op tal van gebieden, waaronder ook afwijkende meningen) een van de belangrijkste succesfactoren is.

Een vergelijkbare constatering deed de Amerikaanse rechtsgeleerde en schrijfster Amy Chua in 2007 in haar tweede boek, Day of Empire: How Hyperpowers Rise to Global Dominance – and Why They Fall. Zij onderzocht zeven wereldmachten of supermogendheden van hun tijdperk en stelde dat hun succes samenhing met hun tolerantie voor minderheden. Een van de kenmerken daarvan zou de manier zijn waarop tegenmacht wordt gefaciliteerd dan wel georganiseerd als onderdeel van het ‘systeem’. Op het moment dat afwijkende culturen en meningen niet meer werden omarmd, begon in vrijwel alle gevallen het verval.

‘Persoonlijke vrijheden’ en ‘de vrije markt’ zijn geen absolute waarden, maar begrippen die onderhevig zijn aan voortschrijdend inzicht en de omstandigheden van een bepaald moment in de tijd. Denk aan de vrijheid van meningsuiting, die in de meeste constitutionele democratieën op de een of andere manier wordt ingeperkt—al is het alleen maar door de strafbaarheid van discriminatie, racisme, opruiing en haatzaaien. Of denk aan milieuwetgeving, die in Nederland al sinds 1810 beperkingen oplegt aan economische activiteit wanneer deze schade aan de natuur en het milieu veroorzaakt. En wat te denken van de publieke opinie, die er gaandeweg toe heeft geleid dat steeds meer bedrijven in de mode-industrie zich gestimuleerd voelden om geen kleding meer te laten maken in landen waar dit gebeurt middels dwangarbeid door minderjarigen?

Als Bezos denkt dat hijzelf geen ruimte hoeft te geven aan afwijkende meningen, vraag je je af hoe hij een duurzaam succesvol bedrijf heeft kunnen opbouwen. Een hypothese is dat dat succes eerder te danken is geweest aan de mensen om hem heen, die het bedrijf daadwerkelijk leidden, dan aan zijn eigen kwaliteiten, overtuigingen en ideologie. Dat roept de vraag op hoe lang The Washington Post nog een vaste waarde in het Amerikaanse medialandschap zal blijven, nu hij de koers ervan blijkbaar nadrukkelijker wil bepalen.

Bezos lijkt bovendien voorbij te gaan aan het feit dat een groeiende massa toetsenbordridders op het internet druk bezig is onwelgevallige meningen de kop in te drukken en te marginaliseren. Het beste voorbeeld daarvan vormen momenteel misschien wel de populistische alt-right- en MAGA-bewegingen, waarvan hijzelf deel uitmaakt. Je vraagt je af hoe hij zich voorstelt dat bedrijven in de vrije markt zichzelf en hun producten of diensten continu blijven verbeteren, en hoe volksvertegenwoordigers en de wetgevende macht actuele noden in de samenleving adequaat blijven signaleren en adresseren, als afwijkende meningen niet meer worden geuit of gehoord en er geen breder maatschappelijk debat over kan plaatsvinden.

Ja, dat kan ook via andere platforms. Maar Bezos’ uitgangspunt kan ook zijn dat onwelgevallige meningen ook daar mogelijk (of hopelijk, in zijn ogen?) zullen worden onderdrukt en—zou hij ze daarom eerder van zijn opiniepagina’s willen weren?—uiteindelijk zullen verstommen. Dat zou dan weer volledig conform het draaiboek zijn dat we ook in het totalitaire Duitsland en Italië van de jaren dertig van de vorige eeuw en, recenter, in Poetins Rusland uitgerold zagen worden. Vrije media zijn immers slechts een blok aan het been van autocratische en totalitaire leiders.

Steun het anti-populistische geluid!

Wil je dit opiniërende platform maandelijks steunen met een bescheiden financiële bijdrage? Dat kan via deze link: Columns (stripe.com) Of steun het platform eenmalig met een bedrag naar keuze invullen: https://buy.stripe.com/00g176ce24rc3Cg3cc