hoe het discours ook met geweld wordt gevoerd

Op 18 september van dit jaar beging de Tweede Kamer een zeer grote fout: het nam de zogenaamde “antifa-motie” aan. Dat feit indiceert een paar belangrijke ontwikkelingen, die centraal staan in dit artikel, namelijk de strijd tegen linkse opvattingen, het billijken van geweld als middel om politieke doelen te bereiken, en de collusie tussen extreemrechtse partijen en maatschappelijke organisaties om dat geweld te kunnen uitoefenen.

Het meest pregnante voorbeeld van politiek geweld van dit jaar waren de rellen van 20 september in Den Haag. Het  mantra “het geweld komt van links” is sinds die dag definitief verleden tijd. Rechts-extremisten uit het hele land oefenden gecoördineerd en georganiseerd geweld uit tegen de aanwezige politie, als kroon op een serie georganiseerde en gecoördineerde protestacties in Nederlandse gemeenten, waarvan de laatste op 12 oktober in Amsterdam plaatsvond.

De politieke reactie op het geweld van 20 september sprak boekdelen. Het debat in de Tweede Kamer van 23 september is daarom om meer dan één reden interessant.

In dit artikel geef ik een analyse van de samenhang tussen deze gebeurtenissen – iets dat is tot op heden nog niet gebeurd. 

Ik zie de rellen van 20 september als een onderdeel van een groter geheel van ontwikkelingen. Ofschoon heel wat mensen, minister Eelco Heinen voorop, heel erg hun best hebben gedaan om de indruk te wekken dat het om wat losgeslagen voetbalhooligans gaat en zeker niet om politiek gemotiveerd geweld, is voor de niet eens zo heel erg ingevoerde beschouwer zichtbaar dat het zeer zeker politiek gemotiveerd geweld is. Het feit dat deze groep mensen zich daaraan schuldig maakt of, zo u wilt, zich ervoor leent, is een logisch uitvloeisel van ontwikkelingen in heel Europa Ontwikkelingen die in Nederland ook nog eens actief worden gestimuleerd door onder meer FvD en haar mantelorganisaties. Het bewijs daarvoor ligt gewoon op tafel, op straat en is te raadplegen voor iedereen die dat wil. Je moet het alleen gaan zoeken.

Dat het extreem- en radicaal-rechtse smaldeel, in de Nederlandse politiek in het algemeen en in de Tweede Kamer in het bijzonder, met de dag ondemocratischer wordt is geen geheim. Nu ook de BBB openlijk antidemocratisch is en zelfs probeert FvD rechts in te halen, ontstaat er een bijzondere situatie: een partij met minder zetels in de Kamer dan bewindslieden in het kabinet radicaliseert en dat (naar verluidt) in naam van een verkiezingscampagne. Behalve de BBB is er nog JA21, dat onlangs haar verkiezingsprogramma publiceerde: een verzameling van extreemrechtse hondenfluitjes en eenvoudigweg ondemocratische en anti-rechtstatelijke plannen. Maar goed, vroeger zeiden we dat niet alles wat blinkt goud is, en vandaag kunnen we zeggen dat het meeste dat in Den Haag stinkt politiek bruin is.

Deze situatie is complex en om die reden is dit een lang artikel, dat voorzien wordt van bronverwijzingen. Ik hecht eraan dat u in de gelegenheid wordt gesteld zelf de bronnen die ik heb gebruikt te raadplegen, zodat duidelijk is dat het hier niet om verzinselen gaat. Alles wat ik voor dit artikel gebruikt heb is afkomstig uit publiek toegankelijke bronnen. Met andere woorden: iedereen kan dit weten.

Ik behandel de rellen van 20 september, ofwel wat er achtereenvolgens op het Malieveld gebeurde en later in de Haagse binnenstad. Ik doe dat vanuit de context – het AD heeft een uitstekende reconstructie gepubliceerd [1], terwijl er van journalisten ooggetuigenverslagen beschikbaar zijn [2]. Over de context is echter minder bekend, en die presenteer ik hier.

Daarna sta ik stil bij de politieke partijen en maatschappelijke groeperingen die in die context een rol spelen. Daarmee wordt duidelijk dat dit geen typisch Nederlands fenomeen is, maar dat deze groeperingen grensoverschrijdende samenwerkingen ontwikkelen om zo in diverse landen hetzelfde doel te bereiken.

Vervolgens ga ik in dit verhaal in op de rol van de Tweede Kamer. Ofschoon Wilders’ PVV erg haar best doet om de vermoorde onschuld te spelen, draagt zij hier een grote verantwoordelijkheid. Ik ga in op de gebeurtenissen in de Algemeen Politieke Beschouwing en wetgevingstrajecten die momenteel lopen.

Als laatste beschouw ik het debat van 23 september, waarin een aantal zeer interessante zaken is voorgevallen.

Ik sluit af met conclusies.

De rellen van 20 september: intimidatie en geweld door beroeps-relschoppers

De rellen van 20 september hebben laten zien dat er in Nederland georganiseerde groepen mensen bestaan, die zichzelf trainen om het gevecht met de politie aan te gaan. Ze beschikken over vaardigheden, zijn in staat om in groepsverband op te treden, hebben laten zien in staat te zijn een gevecht te sturen en geven blijk van het vermogen om over groepen heen te coördineren. U moet zich realiseren dat deze groepen, op 20 september, in een sterkte van tussen de 1.000 en 1.500 man aanwezig waren en uit vele plaatsen in Nederland komen. Coördinatie over dit soort afstanden heen vereist inspanningen, organisatie en, vooral, kennis van zaken. Die kennis vinden we veelal bij (ex)politiemensen, (ex)militairen, (ex)brandweerlieden en mensen in de beveiligingssector. Die categorieën hebben ook de vereiste training en de professionele houding. Dat betekent dus dat er georganiseerd wordt gewerkt aan het opbouwen en instandhouden van een capaciteit om dit soort onlusten te kunnen laten plaatsvinden.

Instandhouden betekent ook dat die mensen hun vaardigheden moeten onderhouden, verder ontwikkelen en moeten trainen. Daar is niet alleen organisatie voor nodig, maar ook een infrastructuur. Je kunt dit soort vaardigheden best ontwikkelen door met een groepje een paar keer per maand in een bos wat gevechtstraining-achtige dingen te doen, maar je wordt alleen echt vaardig en goed als je leert incasseren, fysieke pijn leert accepteren en ermee leert omgaan. Dat leer je in boksringen, sportscholen, bootcamp-achtige trainingsomgevingen en in bijvoorbeeld MMA-oefening [3]. De simpele persoonlijke motivatie is dan ook niet meer genoeg. Er is een groepsdynamiek nodig voor wederzijdse steun, om lotsverbondenheid in het gevecht te scheppen, om voortzettingswil en -vermogen te ontwikkelen, en, nog belangrijker, om sociale controle te scheppen om op mensen te kunnen rekenen. Anders kan zo’n groep niet gecoördineerd in actie komen en zijn. Er zijn dus goed uitgeruste faciliteiten, zoals sportscholen nodig. Die zijn te vinden bij de ‘activity clubs’, clubs die zich richten op fysieke weerbaarheid, fitness en MMA-training. Deze clubs kennen niet zelden een rechts-extremistische ideologische kern, en dat maakt dat de NCTV en AIVD een levendige belangstelling voor ze hebben.

Feit is dat FvD aan haar leden faciliteiten biedt voor fitness en MMA-training. Tijdens haar summer schools kunnen deelnemers “militaire training” volgen. Ofschoon het mij niet bekend is wat die training precies inhoudt (behalve wat foto’s is er niet veel informatie over te vinden) wekt het bevreemding dat een Nederlandse politieke partij dit soort activiteiten aan haar leden aanbiedt.

Gezien de gecoördineerde wijze van optreden van de relschoppers op 20 september kán het niet anders dan dat daar een structuur achter zit, zowel tijdens de rellen als de aanloop er naartoe en de wijze waarop men er vandaan “verdween”. Tijdens de rellen was er sprake van een taakverdeling: er waren mensen die op zoek gingen naar dingen die je als wapen kunt gebruiken en daarvoor hekwerken sloopten. Anderen vernielden bestrating om aan projectielen te komen. Weer anderen leverden bescherming aan deze ‘logistieke medewerkers’ door de politie op afstand te houden.

Schattingen van diverse bronnen laten zien dat er in Nederland ongeveer 2.500 mensen zijn die zichzelf rekenen tot voetbalhooligans en defend-groepen. Deze groepen hebben met elkaar gemeen dat ze over het algemeen radicaal- tot extreemrechts georiënteerd zijn en relatief gemakkelijk kunnen worden gemobiliseerd zijn om ideeën in die hoek, eventueel met geweld, kracht bij te zetten. Waar dat toe kan leiden hebben we niet alleen in Den Haag gezien, maar in de afgelopen maanden ook in tal van gemeenten in Nederland waar besluiten moesten worden genomen over de opvang van asielzoekers, en niet te vergeten op 12 oktober in Amsterdam, maar ook in bijvoorbeeld Houten en Uithoorn. Ook hier zien we steeds dezelfde opbouw, dezelfde werkwijze, hetzelfde soort geweld, dezelfde relschoppers en dezelfde coördinatiemechanismen aan het werk. De ongeregeldheden in Amsterdam weken af – het ging daar zo’n beetje om het tweede garnituur. Organisator Martijn Koops hoeft niet op veel bijval te rekenen in defend– en hooligan-land.

Interessant is de vraag hoe de mensen die deze rotzooi schoppen hun rekeningen betalen. Het kost immers geld om ter plaatse te komen en er te kunnen verblijven. De mensen die dit doen zijn niet de rijkste mensen van Nederland en het zijn vaak mensen met een baan, een gezin en een huis. Dat impliceert dus dat er ergens extra middelen vandaan moeten komen om dit blijvend te kunnen doen. Omdat we weten dat de relschoppers die we in verschillende plaatsen zien veelal dezelfde mensen zijn, ergo een kleinere groep mensen vormen die je als een soort van voorhoede kunt beschouwen, is het niet logisch om aan te nemen dat zij hun eigen kosten volledig dragen. Er moet dus sprake zijn van sponsoring, om het maar eens onschuldig te omschrijven. Waar komt het geld dus vandaan?

De afzonderlijke cellen kunnen wel in enige mate in hun financiële behoeften voorzien, maar niet voldoende om op een grote schaal te kunnen blijven optreden. De rellen in Den Haag vereisten de opkomst van veel mensen, en dat kost dus geld. Er zijn een paar entiteiten die zoveel geld hebben of beschikbaar kunnen maken: ondernemers en politieke partijen. Tijdens de redevoeringen op het podium op het Malieveld werd er door meerdere sprekers dank betuigd aan ‘de voetbalhooligans die ons beschermen’. Men wist dus dat die lieden er waren, want de dankbetuigingen waren in de spreekteksten opgenomen. Dat duidt eveneens op coördinatie tussen organisatie en sprekers, maar ook van een plan om die hooligans aanwezig te laten zijn.

Op dit punt aangeland kunnen we dus concluderen dat er in Nederland georganiseerde structuren zijn die tot doel hebben om politieke doelen met geweld te bevorderen.

Groeperingen: de bredere context

In Nederland zijn er tal van groeperingen die min of meer openlijk extreemrechts gedachtengoed aanhangen en propageren. Wat oudere organisaties zijn de verboden Nederlandse Volks Unie (NVU) die in de jaren ’70 van vorige eeuw door Joop Glimmerveen werd opgericht. De verboden NVU leidt een wat zieltogend bestaan, heeft rond de vijftig leden en een beperkte harde kern. Ze manifesteren zich met name in en rond Arnhem. Partijvoorzitter Constant Kusters treedt vaker naar buiten, maar kan op weinig bijval rekenen en heeft dus weinig invloed op het politieke discours.

Dan is er Edwin Wagensveld, leidsman van Pegida en Koran-verbrander avant la lettre, die zich ten doel stelt de ondergang van het Avondland te voorkomen – ergo graag de islam en haar aanhangers uit het land ziet vertrekken. Daartoe provoceert hij meerdere malen per jaar moslims door Korans publiekelijk te verbranden en soms varkenskoppen bij moskeeën te laten afleveren of daar voor de deur uitgebreid te gaan barbecueën met natuurlijk alleen varkensvlees. Dit zijn de relatief onschuldige krabbelaars in het extreemrechtse segment, maar onderschat ze desondanks niet.

Dan zijn er natuurlijk politieke ‘groeperingen’ zoals FvD en PVV. Daar hebben we al de nodige aandacht aan besteed – het is interessanter om te kijken naar hun verwanten. Omdat de PVV feitelijk geen vereniging is, heeft ze ook niet de structuur die daarbij hoort. De PVV is daarmee meer een los netwerk en dat is voor een politieke partij, behalve merkwaardig en onhandig, ook vanuit een democratisch perspectief feitelijk onacceptabel. Als we naar haar netwerk kijken, dan is het duidelijk dat er op tal van plaatsen in het land groepen mensen zijn die het PVV-gedachtengoed uitdragen en ondersteunen. Dat ondersteunen kan op allerlei manieren vorm krijgen, bijvoorbeeld door onder een PVV-vlag op een kieslijst te gaan staan, het PVV-gedachtengoed te verbreiden, of onder de noemer van de PVV zaken te organiseren. Zo is er op de Veluwe een groep die zich heeft voorgenomen om, als de PVV een meerderheid in de Kamer behaalt, met vrachtwagens islamitische inwoners van dit land op te halen om ze zonder verdere discussie de grens over te zetten.

Dan hebben we FvD, een partij waarvan geen enkele politiek wetenschapper meer zal ontkennen dat het een fascistische partij is. Weliswaar fascistisch op een moderne leest, maar desalniettemin. FvD lijkt een partij met wat aparte kenmerken, onder meer vanwege haar maaltijdboxen-activiteiten. Maar onschuld bedriegt. FvD organiseert summer schools vanuit haar Renaissance-instituut, het wetenschappelijk bureau van de partij.  FvD kent een aantal dubieuze Kamerleden, zoals Pepijn van Houwelingen, die onder het pseudoniem Vossius een boek publiceerde waarin hij het Derde Rijk verheerlijkt [4]. Opvallend is dat die verheerlijking op het masculiene en gewelddadige aspect van dat Rijk slaat, terwijl van Houwelingen dezelfde martiale uitstraling als Joseph Goebbels heeft. Dan is er Gideon van Meijeren, ons nationale piepkuiken, dat inmiddels is veroordeeld wegens opruiing. Dat laatste aspect is zeer belangrijk, omdat Van Meijeren openlijk flirt met politiek geweld. Hij rechtvaardigt geweld tegen de overheid, door te wijzen op het recht dat ‘het volk’ volgens hem zou hebben om de overheid te dwingen haar wensen in te willigen. De hang van fascistische partijen en politici naar geweld is geen nieuws, het geflirt van extreemrechtse politici met geweld ook niet. Wat wél nieuw is, is het feit dat leden van FvD worden gestimuleerd om zich te trainen in vechtsporten, gezond te leven (aha, de maaltijdbox!) en zich te bekwamen in MMA.  Deze lijn stemt precies overeen met wat Voorpost en de Identitaire Beweging propageren.

In Nederland kennen we verder een aantal organisaties die we kunnen beschouwen als kweekvijvers voor extreemrechtse kopstukken, namelijk het Studiegenootschap Erkenbrand, haar wat volkse en uit Vlaanderen overgewaaide evenknie Voorpost, en organisaties als de Groot Nederlandse Studenten Vereniging (GNSV) en de Geuzenbond.

Erkenbrand is een op het eerste gezicht onschuldig ogend genootschap dat behoorlijk rechts-conservatief is en een zekere nostalgie naar tijden van weleer tentoonspreidt. Zo onschuldig is Erkenbrand echter niet. Het is een organisatie die een etno-centrische staat voorstaat, zeg maar: een Nederland met alleen Nederlanders, een België met alleen Belgen, een Frankrijk met alleen Fransen. Erkenbrand heeft een kleine harde kern en hun samenkomsten lijken sterk op die van FvD: sprekers die komen praten over een onderwerp dat in hun belangstelling staat, met aansluitend  een borrel. Nikki Sterkenburg heeft in haar boek een adequate beschrijving geven van deze groep [5]. Het problematische ligt echter niet in de directe organisationele activiteit, maar in het feit dat deze club hoogopgeleide mensen verenigt van wie velen een functie binnen de overheid bekleden. In een discussie waar Sterkenburg aan deelnam hebben we samen geconcludeerd dat een mars door de instituties van Erkenbrand-leden absoluut geen vreemde gedachte is.

De Geuzenbond heeft sterke relaties met Vlaamse organisaties als Vlaams Belang, en streeft de vereniging van Nederland en Vlaanderen na. De GNSV ontkent samenloop met de Geuzenbond (tevergeefs, want bewijzen van die samenloop zijn er legio [6]) en heeft op haar beurt innige relaties met de NSV, de Nationalistische Studenten Vereniging, in Vlaanderen. NSV is al sinds lange tijd een kweekvijver van extreemrechtse kopstukken. Zowel Filip de Winter als Dries van Langenhoven, beiden van Vlaams Blok en nu Vlaams Belang, waren lid van NSV. GNSV en NSV hebben samen het Dietse Studentenkartel opgericht. De organisaties onderhouden innige banden met allerlei in extreemrechtse kringen bekende figuren, onder andere met de AfD’er Sellner die het plan ontwikkelde om in Duitsland op grote schaal mensen met een allochtone achtergrond gedwongen te deporteren – in hun jargon ‘remigreren’. Sellner raakte samen met de AfD ernstig in opspraak toen dat plan uitlekte. Dries van Langenhoven is in België veroordeeld wegens racisme en is oprichter van het extreemrechtse Schild & Vrienden.

We kunnen dus vaststellen dat er in Nederland een steeds fijner vertakt netwerk van extreemrechtse organisaties bestaat, die zich steeds vaker openlijk manifesteren. Ofschoon FvD, GNSV, de Geuzenbond en anderen niet heel erg mededeelzaam zijn over hun onderlinge handel en wandel laten ze sporen achter in media, op internet en in de samenleving.

De vijand is onder ons….

De Tweede Kamer

Als we dus in aanmerking nemen dat FvD geïnteresseerd is in politiek geweld, fysieke weerbaarheid en intussen druk bezig is om haar netwerk fijner te vertakken tot in alle lagen van de samenleving, dan is de vraag gerechtvaardigd hoe zich dat verhoudt tot het geweld op straat. De vraag is ook of er een relatie is tussen de gebeurtenissen van 18 september in de Kamer, het geweld op 20 september in Den Haag en de organisatie van knokploegen en ‘sportclubs’.

Feit is dat er een sterke overlap is tussen het FvD-gedachtengoed en dat van clubs als Voorpost, NSV, de Geuzenbond en de Identitaire Beweging. Nu FvD haar leden in de gelegenheid stelt om aan fitness en gevechtstraining te doen ligt de vraag voor de hand wat FvD dan met die getrainde leden van plan is.

De recente wisseling van lijsttrekker past in een plan. De Vos trekt andere aandacht dan Baudet, die de afgelopen jaren eigenlijk niet heel veel heeft bereikt. De Vos is jong en er is weinig over haar bekend. Wie het FvD-televisiespotje bekijkt en beluistert ziet een juffrouw die eens twee mensen van kleur met elkaar zag vechten en daar vervolgens haar hele mensbeeld aan heeft opgehangen. Deze bio-chemische violiste meent de wijsheid in pacht te hebben om aldus klimaatverandering als gevolg van menselijk handelen te kunnen ontkennen en een motie in te dienen tegen een organisatie die niet bestaat maar slechts een idee is.  In de Algemene Politieke Beschouwingen van 18 september diende De Vos, samen met Wilders en Van der Plas motie 36 800 nr 47 [7] in, inhoudende het voorstel “om antifa ook in Nederland als terroristische organisatie aan te merken”. De directe aanleiding daarvoor moet gezocht worden in het gebral van Trump die daarmee de geesten rijp leek te maken voor een dergelijke stap, die echter niet alleen in Nederland maar ook in de VS van hooguit symboolpolitieke waarde is. Ik zal u een juridisch referaat over de uitvoerbaarheid van een dergelijk voornemen in beide landen besparen [8]. In het geval van De Vos, de FvD en Nederland is er echter iets anders aan de hand.

Allereerst ligt er bij de Tweede Kamer een wetsvoorstel van de ‘eminente jurist’ Van Weel [9], inhoudende een verbod op steun aan terroristische organisaties. Dat wetsvoorstel is slecht, want het definieert niet wat terrorisme precies is. In handen van de overheid kan deze wet als een wapen ingezet worden tegen alles wat een zittende regering kwaad en lelijk vindt. Het is dan ook te hopen dat dit voorstel sneuvelt. Echter, als het wordt aangenomen dan komt de ‘antifa-motie’ in een ander licht te staan. De simpele beschuldiging ‘antifa’ kan dan al vérstrekkende gevolgen hebben [10]. Een klein voorbeeldje deed zich bij een demonstratie op 29 september op de Radboud Universiteit voor, toen Civitas Christiana daar demonstreerde tegen het recht op abortus. Dat leidde tot wat trek- en duwwerk tussen demonstranten en studenten die daar niets van moesten hebben, en de simpele uitspraak van een leidinggevende politieambtenaar dat het om ‘antifa’ ging leidde tot gebruik van geweld door de politie jegens tegendemonstranten die verder nog niets verkeerd hadden gedaan, anders dan wellicht wat (begrijpelijk) onbegrijpend of langzaam reageren op aanwijzingen van de politie. Het is slechts een kleine illustratie van wat er kan gebeuren als de wet Van Weel aangenomen wordt. Het betekent het feitelijke einde van het recht van demonstratie.

De antifa-motie werd mede ingediend door Wilders en Van der Plas. Van der Plas is momenteel hét voorbeeld van rechtse radicalisering. Verder is ze de representant van politiek zonder intellect. Van der Plas laat iedere dag horen en zien hoe politici die niet worden gehinderd door kennis van zaken politiek bedrijven en hoog-complexe dossiers niet alleen niet begrijpen, maar volstrekt ten eigen bate inzetten om platvloerse korte-termijndoelen te realiseren. Immers: de houding van Van der Plas inzake stikstof dient geen ander doel dan big agro in leven te laten zodat bankrekeningen verder kunnen worden gespekt, en dat ten koste van ons allemaal. Van der Plas werd door Sander Schimmelpenninck in de podcast van Dijkhoff en Segers aangesproken op haar radicalisering en inmiddels extreemrechtse standpunten, maar wenste daar niet op in te gaan omdat ze van mening is dat haar standpunten gewoon niet extreemrechts mogen worden genoemd terwijl ze dat natuurlijk wel gewoon zijn [11].

Wat zorgen baart is dat de motie werd gesteund door een eveneens ernstig naar rechts opgeschoven partij, namelijk de SGP [12], ooit het staatsrechtelijk geweten van Nederland. Verder stemden de VVD en JA21 natuurlijk voor. Van de VVD weten we al een hele tijd dat je haar en intellect nooit tegelijk en op dezelfde plek vindt en JA21 is gewoon de likely suspect en uitvinder van de motiecratie – daar kan je niets anders van verwachten. Stoer doen op ‘law and order’ is immers bekend gedrag van rechtse partijen [13].

De aanname van de motie leidde tot tal van verontwaardigde reacties, en terecht. Francisco van Jole vroeg zich openlijk af of de antifa-sticker die hij op zijn laptop heeft geplakt hem in de gevangenis gaat brengen [14]. Professor Beatrice de Graaf ziet de motie (terecht) als een middel om tegenstanders monddood te maken [15]. Rosan Smits stelde vast dat het verbod op antifascisme, waar dit materieel op neerkomt, in de kern fascistisch is [16].

Antifa is in Nederland geen organisatie en daarbuiten trouwens ook niet. Het is een idee en in feite een verzamelnaam voor alles at zich tegen fascisme keert en verweert [17]. De feitelijke strekking van de motie is dat het, als die in wetgeving en bestuursdaden wordt vertaald, verboden is zich tegen fascisme te weer te stellen, op welke manier dan ook

Deze motie vertegenwoordigt daarom de zoveelste daad van aantasting van de Nederlandse democratie, die sinds 1945 een nadrukkelijke antifascistische traditie kent, ook al is die aan ernstige inflatie onderhevig vanwege naïeve,domme politici zoals Yesilgöz en Omtzigt, die dachten het extreemrechtse beest door politieke samenwerking in een regering in bedwang te kunnen houden!

De rellen van 20 september: het politieke debat

Op 21 september deed minister van financiën Eelco Heinen (VVD) in WNL op Zondag vreselijk zijn best om vooral te benadrukken dat de rellen van de dag ervoor géén politiek gemotiveerd geweld betroffen. Wie de foto’s heeft gezien en de leuzen heeft gehoord kon weten dat Heinen hier, plat gezegd, uit zijn nek aan het kletsen was. Prinsenvlaggen, leuzen tegen asielbeleid, Hitlergroeten, aanvallen op politie en een partijkantoor – volgens Heinen is dat allemaal geen politiek.

Op 23 september debatteerde de Tweede Kamer over de rellen van de zaterdag ervoor. Fractievoorzitter Bikker van de CU had het initiatief genomen om alle partijen in de kamer een verklaring te laten ondertekenen waarin het politieke geweld van 20 september, dat zich ook nadrukkelijk tegen D66 heeft gericht, te veroordelen. Een aantal partijen, waaronder FD, had reeds getekend. D66 weigerde om de verklaring te tekenen, juist omdat FvD mee-tekende – de aanval op het D66-partijkantoor werd immers uitgevoerd door mensen die met FvD-vlaggen stonden te zwaaien.

Wat volgde was een debat dat wederom geen schoonheidsprijs verdient [18[. Minister van Justitie en Veiligheid Van Oosten deed lange tijd zijn uiterste best om als bewindspersoon geen inhoudelijke kwalificatie over het geweld te geven, in de veronderstelling dat hij als minister politie en justitie niet voor de voeten moet lopen. Dat is een op zich juiste constatering, maar dat ontzegt een kabinet niet de mogelijkheid om het beest bij de naam te noemen. De PVV haastte zich om zich te beklagen over het feit dat de beschuldigende vinger mede in haar richting gewezen zou zijn (de PVV was niet eens genoemd, alleen de term ‘extreemrechts’ kwam langs) [19]. Het is natuurlijk evident dat het taalgebruik van Wilders hier een belangrijke oorzaak van is – sinds november 2023 lopen de ratten immers over straat in Nederland.

Opmerkelijk is de weg die FvD bij monde van Van Meijeren inslaat: het geweld was uitgelokt, en wel door ‘antifa’. Van Meijeren wijst op een Facebook-pagina die van ‘antifa’ zou zijn, maar waarvan al sinds jaar en dag algemeen bekend is dat die door PVV-aanhangers is opgezet. In de handelingen van de Tweede Kamer is het volgende te lezen [20]:

“De heer Van Meijeren (FVD): 

Gisteravond zat er een journalist bij het actualiteitenprogramma Nieuws van de Dag die heeft aangegeven dat de supportersgroepen allemaal uit waren op een vreedzaam protest, maar dat er plotseling een groep van buiten kwam die hen heeft opgestookt en aangezet tot geweld. Op Facebook heeft Antifa Nederland een bericht geplaatst waarin stond dat leden van antifa zich vermomd zouden ophouden tussen de demonstranten. Ooggetuigen, waaronder een voormalig senator, geven aan dat de politie en ME zelf het geweld hebben uitgelokt. Dat zijn geen speculaties, dat zijn aanwijzingen. Het lijkt me ook heel belangrijk dat dit deugdelijk wordt meegenomen, om alle opties open te houden. Dit zou namelijk betekenen dat actoren, entiteiten, doelbewust een oppositiebeweging proberen te kapen. Dat raakt … niet alleen het demonstratierecht, maar ook de rechtsstaat als zodanig.”

[…]

“De heer Van Meijeren (FVD): 

Wat ik heb geconstateerd, is dat een ooggetuige, waaronder een voormalig senator, heeft opgemerkt dat dit geweld zou zijn uitgelokt. En … […] we weten dat de politie zowel escalerend als de-escalerend kan optreden. En daar zoekt …”

Van Meijeren suggereert hier eerst dat antifa een rol als agent-provocateur gespeeld zou hebben, daarbij het risico nemend dat er in de Kamer mensen zitten die wél weten hoe de fascistische vork in de steel zit en daardoor betrapt te worden op een leugen. Toen dat niet lukte probeerde Van Meijeren de politie aan te wijzen als uitlokker van het geweld dat Den Haag teisterde. Feit is echter dat linkse activisten door de politie bij hun aankomst op het station zijn aangesproken en de trein terug hebben genomen – ze hebben het Malieveld nooit bereikt [19]. De reactie van Paternotte (D66) vat het keurig samen:

“De heer Paternotte (D66): 

Ook vanwege dit soort idiotie en dit soort beschuldigingen van Forum is het zo belangrijk dat het kabinet het geweld van zaterdag benoemt voor wat het is: NSB-vlaggen in de straten en nazileuzen. Sorry dat ik het moet zeggen, maar voor de deur van ons partijkantoor zeiden mensen kanker-D66 en kankerjoden.”

FvD probeerde bij monde van Van Meijeren de volstrekt duidelijke verantwoordelijkheid voor de vernielingen aan het D66 kantoor wederom af te schuiven op anderen.

De vraag is welk bewijs er nog nodig is om aan te tonen dat er tenminste een gerechtvaardigde verdenking is van collusie tussen FvD en PVV, knokploegen van extreemrechtse signatuur en georkestreerde pogingen de Nederlandse democratie te ontwrichten.

Conclusie

Het is evident dat de doelstellingen van FvD en PVV samenlopen waar dit het aantasten van de democratische rechtsstaat betreft. De overeenstemming tussen de doelstellingen van FvD, de Geuzenbond, Erkenbrand en de Identitaire Beweging is dermate groot dat er geen ruimte meer resteert om iets anders te concluderen dan dat deze groeperingen aan dezelfde doelstellingen werken. Het gemak waarmee in de afgelopen weken groepen georganiseerde en getrainde relschoppers op rel-tournee door het land reizen impliceert dat hier organisatie, coördinatie en financiering achter zitten. Dit heeft niets meer te maken met het recht van demonstratie, maar veeleer met georganiseerde acties om onze democratie omver te werpen.

Als we willen voorkomen dat we in een dictatuur terechtkomen, dan moeten we op 29 oktober met onze stemmen een duidelijke keuze tegen deze lieden maken. Dat is de eerste stap. De volgende is dat iedereen in zijn eigen kring moet zien te identificeren wie openlijk of juist niet dit gedrag billijkt en mogelijk zelfs steunt, en tegen de mensen die dat doen zeggen: “Mijn huis uit!” Alleen als sympathie voor deze meedogenloze en onmenselijke lieden een hoge sociale prijs heeft kunnen we het tij keren.

#stemzeweg

Daniel Speetjens is publicist, schrijver en politiek wetenschapper

Bronverwijzingen:

[1] Enorme ravage en zwaar geweld: politie vecht veldslag uit met 1.200 relschoppers in Den Haag, AD, 21 september 2025

[2] Hoe Elsfest uit de hand liep, Chris Klomp, 21 september 2025

[3] MMA staat voor Mixed Martial Arts

[4] Vossius (P. van Houwelingen), Oneigentijds, Uitgeverij Aspekt, Soesterberg, 2010

[5] N. Sterkenburg, Maar dat mag je niet zeggen, 1e editie, Das Mag Uitgevers, 2021

[6] Gezellig bij de studentenvereniging, extreemrechts bij de jongerenbeweging, de nauwe banden tussen GNSV en Geuzenbond, De Volkskrant, 28 augustus 2024 en Studentenclub GNSV, die bloemen legde op het graf van Janmaat, staat ondanks protest dit jaar weer op de Leidse introductieweek, NRC, 14 augustus 2025

[7] Tweede Kamer der Staten-Generaal, Vergaderjaar 2025-2026, 36 800 nr 47

[8] Waarom de Tweede Kamer Antifa niet kan verbieden, EW, 19-9-2025

[9] Van Weel is historicus

[10] De Trumpiaanse jacht op tegenstanders is het hart van onze landelijke politiek binnengedrongen, Kustaw Bessems, De Volkskrant, 20 september 2025

[11] Van der Plas in “Dijkhoff en Segers”, podcast, 12 oktober 2025

[12] Zie ook https://antipopulista.com/2025/10/09/geen-stem-voor-staatsgevaarlijke-partij/

[13] Kamer wil antifa aanmerken als terroristische organisatie. Gevaarlijke stoerdoenerij, zeggen experts, Sara Berkeljon, De Volkskrant, 19 september 2025

[14] Beland ik door deze motie van BBB, PVV en FVD straks in de gevangenis?, Francisco van Jole, Joop, BNNVARA, 19 september 2022

[15] Beatrice de Graaf: Antifa-besluit Tweede Kamer is ‘een knuppel om tegenstanders monddood te maken’, Historisch Nieuwsblad, 20 september 2025

[16] Antifascisme verbieden is fascistisch, Rosan Smits, in De Correspondent, 22 september 2025

[17] Rohrmoser, R., Antifa, Porträt einer linksradikalen Bewegung, C.H. Beck, München, 2022

[18] Handelingen van de Tweede-Kamer der Staten-Generaal, 23 september 2025

[19] Enorme ravage en zwaar geweld: politie vecht veldslag uit met 1.200 relschoppers in Den Haag, AD, 21 september 2025

[20] Zie noot [18]

Verder lezen:

Groeperingen

Defend, hooligans

Van azc-protest naar azc-protest: ‘Als de politie geeld gebruikt, gaan wij niet aan de kant’, NRC, 03-10-2025

(extreem)rechtse (jongeren)clubs

Van stickers naar terrorisme: het risico van extreemrechtse jongerenclubs, Omroep Brabant, 20 augustus 2025

Extreemrechts werft jongeren voor de ‘strijd’ via jeugdclubs en gevechtstraining, Joop BNNVARA, 28 april 2025

Gezellig bij de studentenvereniging, extreemrechts bij de jongerenbeweging, de nauwe banden tussen GNSV en Geuzenbond, De Volkskrant, 28 augustus 2024

Studentenclub GNSV, die bloemen legde op het graf van Janmaat, staat ondanks protest dit jaar weer op de Leidse introductieweek, NRC, 14 augustus 2025

Gedachtengoed

Antifascisme verbieden is fascistisch, Rosan Smits, in De Correspondent, 22 september 2025

Beatrice de Graaf: Antifa-besluit Tweede Kamer is ‘ een knuppel om tegenstanders monddood te maken’, Historisch Nieuwsblad, 20 september 2025

Beland ik door deze motie van BBB, PVV en FVD straks in de gevangenis?, Francisco van Jole, Joop, BNNVARA, 19 september 2025

De Trumpiaanse jacht op tegenstanders is het hart van onze landelijke politiek binnengedrongen, Kustaw Bessems, De Volkskrant, 20 september 2025

Kamer wil antifa aanmerken als terroristische organisatie. Gevaarlijke stoerdoenerij, zeggen experts, Sara Berkeljon, De Volkskrant, 19 september 2025

Waarom de Tweede Kamer Antifa niet kan verbieden, EW, 19-9-2025

Rellen van 20 september

Hoogleraar over rellen in Den Haag: ‘Lijkt op bestorming van Capitool’, AD, 22 september 2025Enorme ravage en zwaar geweld: politie vecht veldslag uit met 1.200 relschoppers in Den Haag, AD, 21 september 2025

Hoe Elsfest uit de hand liep, Chris Klomp, 21 september 2025

Wie was wie tijdens de rellen in Den Haag?, AD, 22 september 2025

De nasleep

Politie ingezet bij azc Den Bosch uit vrees voor extreemrechtse actievoerders, NRC, 28 september 2025