Het optreden van journalist Wierd Duk bij Vandaag Inside op 22 februari was op z’n minst opmerkelijk te noemen. De analyse van Duk over de oorlog in Oekraïne is naar mijn mening te simplistisch en soms zelfs onjuist. Ik zal in dit stuk alle opvallende beweringen van Wierd Duk uiteenzetten en waar nodig ontkrachten.
‘Ik denk dat al die verhalen over wat Poetin van plan is, om Polen aan te vallen of de Baltische landen, dat die onrealistisch zijn, omdat die landen gewoon deel zijn van de NAVO. En Poetin weet heel goed, als ik zo’n land binnenval dan krijg ik al die bommen van de NAVO op mijn dak.’
Veel experts achtten het ook onwaarschijnlijk dat Poetin Oekraïne zou aanvallen; een land ter grootte van Frankrijk en met liefst 40 miljoen inwoners. Desondanks is Poetin deze risicovolle militaire campagne gestart, met alle gevolgen van dien. Op basis hiervan is het alleen al aannemelijk dat Poetin in de verre toekomst een NAVO-lidstaat zou kunnen aanvallen. Daarnaast kun je die nucleaire garanties van de VS in twijfel trekken: is de Amerikaanse president bereid een totale allesvernietigende oorlog te starten omwille van drie Baltische staatjes met samen nog geen 7 miljoen inwoners? Dat is maar zeer de vraag, zeker als Trump in november verkozen wordt, die tijdens zijn presidentstermijn art. 5 al een enkele maal heeft gerelativeerd
Maar gesteld dat de nucleaire en conventionele afschrikking groot genoeg is om de Russische Federatie ervan te weerhouden het NAVO-grondgebied aan te vallen, dan zijn er nog een groot aantal onafhankelijke staten dat het slachtoffer kan worden van de Russische imperiale honger, omdat zij niet ingekaderd zijn in sterke militaire bondgenootschappen. Hier moet je specifiek denken aan landen zoals: Kazachstan, Belarus[1], Moldavië, Georgië etc. Als deze landen het nieuwe slachtoffer worden van het Russische neo-imperialisme, dan wordt niet alleen de geopolitieke positie van Rusland versterkt, maar dan is het basisbeginsel van de liberale wereldorde (waarin regels leidend zijn) al helemaal niks meer waard.
De Russische dreiging moeten we dus zeer zeker wel serieus nemen vanwege de historisch-imperiale dronkenschap van de Russische politieke elite, maar ook vanwege de onzekerheid van de nucleaire afschrikking van de Amerikanen.
[1] Wit-Rusland is eigenlijk al een marionettenstaat van de Russische Federatie
‘Poetin is nu al aan de winnende hand, Oekraïne heeft hij totaal ontwricht, zijn economie draait goed, omdat hij met China en die andere BRICS-landen kan handelen.’
Dat is een totaal ongenuanceerde weergave van de geopolitieke situatie. Oekraïne is in economische zin ontwricht en heeft inderdaad financiële bijstand nodig van het Westen, om de nationale begroting op orde te krijgen. Maar het idee dat Rusland op dit moment ‘aan de winnende hand’ is gaat wel erg ver. Grosso modo kan er gesteld worden dat beide partijen elkaar in evenwicht houden tijdens dit conflict; het conflict verkeert in een patstelling. Rusland lijkt op dit moment het initiatief te hebben, dit wordt geïllustreerd met de inname van de provinciestad Avd]vijka, een stad die voor de oorlog nog geen 40.000 inwoners had. Het is dus niet zo dat Rusland strategische militaire overwinningen boekt op Oekraïne. Daar moet bij opgemerkt worden dat Oekraïne wel met een structureel munitietekort kampt, dat op termijn ook negatieve effecten kan hebben voor de Oekraïense slagkracht. Wierd Duk heeft gedeeltelijk gelijk wat betreft de economische situatie van Rusland. De vooruitzichten zijn dat de Russische economie met maar liefst 3-4% groeit in 2024, dit ligt veel hoger dan het gemiddelde binnen de EU en de VS. Dit komt echter onder andere doordat de Russische economie van een veel lager niveau is dan van de geavanceerdere Westerse economieën. Daardoor is het voor Rusland gemakkelijker om economische groei te realiseren. Daarnaast heeft Rusland inderdaad nieuwe afzetmarkten weten te vinden voor de uitvoer van gas en olie. En Rusland weet tot slot de Westerse sancties eenvoudig te omzeilen, denk bijvoorbeeld aan het westerse importverbod van hoogwaardige goederen. Via doorvervoerlanden, vooral Centraal-Aziatische landen, worden die hoogtechnologische goederen alsnog ingevoerd door Rusland. Een groot deel van de Russische wapensystemen bevat daardoor westerse onderdelen (ongeveer 50%).
De inkomsten uit olie en gas worden door Rusland gebruikt om de economie kunstmatig aan te zwengelen. Er wordt daarbij vooral geïnvesteerd in de binnenlandse defensie-industrie. Dat kunstmatig stimuleren van de economie is volgens economen echter niet heel lang vol te houden. Deze structurele visie van de Russische economie ontbreekt in de analyse van Wierd Duk. Die economische situatie over een wat langere termijn bezien is belangrijk, omdat het erop lijkt dat Rusland een langdurige oorlog met Oekraïne wil voeren (en indirect met het Westen). Wierd Duk vergeet, in het kader van die structurele economische vooruitzichten, ook de erbarmelijke demografische situatie van Rusland te vermelden. Er is namelijk sprake van een enorme exodus van technisch geschoolde Russen en honderdduizenden jonge mannen sneuvelen aan het front. Tel daar de vergrijzing bij op en je kan niet anders concluderen dat Rusland een erg krakkemikkig land is in demografisch opzicht, en dus uiteindelijk ook in economisch opzicht. De Russische economisch situatie zal daarenboven sneller verslechteren, als het Westen tot concrete besluitvorming komt over het verbeteren van de handhaving van de sancties. Ik roep de Westerse politici dan ook op om tot concrete maatregelen te komen, om die handhaving van de sancties te verbeteren!
‘Maar het kan toch niet zo zijn dat die oorlog eindeloos voortduurt? Ik bedoel, Rutte die vorige week weer zei, Wilders moet begrijpen dat Oekraïne deze oorlog moet winnen. Wat is dan winnen? Dat Oekraïense soldaten het Kremlin innemen of zo? Dat kan helemaal niet.’
Wat winnen is voor Oekraïne is inderdaad enigszins onduidelijk, en wordt door iedere politicus of deskundige anders gedefinieerd. Daarentegen maakt Wierd Duk een karikatuur van de definitie van een Oekraïense overwinning, alsof er geen realistische vooruitzichten zijn voor een Oekraïense overwinning. Er zijn, zover ik weet, drie definities van een Oekraïense overwinning, deze zal ik hieronder opsommen:
- Rompstaat Oekraïne weet de Russische agressie te stuiten. Door Russische oorlogsmoeheid komt er een staakt-het-vuren. Tijdens het staakt-het-vuren wordt de Oekraïense rompstaat betrokken bij de westerse partnerschappen; rompstaat-Oekraïne wordt een democratisch, westers en welvarende staat. Dit scenario staat (volgens mij) gelijk aan wat politici zoals Rutte en Biden impliceren met: ‘We moeten Oekraïne een goede positie geven aan de onderhandelingstafel.’
- Oekraïne weet alle gebiedsdelen te heroveren van vóór de Russische invasie van 24 februari 2022.
- Oekraïne weet alle gebiedsdelen te veroveren van vóór 2014; herstel van de internationaal erkende grenzen.
Wierd Duk had deze scenario’s ook zelf kunnen opsommen, maar in plaats daarvan ridiculiseert hij het idee van een Oekraïense overwinning. Scenario 1 en 2 zijn zeker niet onrealistisch, als het Westen Oekraïne (eindelijk) proportioneel gaat steunen en niet meer terugdeinst voor de dreigende taal van Poetin over een zogenaamde totale nucleaire oorlog. Dan is zijn droombeeld van een Groot-Russisch Rijk namelijk ook verder weg dan ooit. Dat lijkt mij (voorlopig) dan ook pure bangmakerij van het Kremlin.
‘Het wordt niet heel vaak gezegd op tv, maar waarom duurt dit voort in Oekraïne? Omdat de Amerikanen er ook profijt van hebben. Die Oekraïners vechten voor hun. Die verzwakken, Poetin, die verzwakken Rusland. Dat is heel belangrijk voor Amerika. De toevoer van gas en olie vanuit Rusland naar ons, naar Duitsland, naar West-Europa is stopgezet. Amerika verkoopt zijn dure gas aan ons.’
Dat de Amerikaanse vitale belangen gediend zijn bij het continueren van deze oorlog lijkt mij grote onzin. De Amerikaanse oorlogsindustrie profiteert inderdaad van de oorlog in Oekraïne. Daarnaast is de Amerikaanse export van LNG (vloeibaar gas) naar Europa enorm toegenomen.
Echter, deze voordelen houden de Amerikanen ook over aan het conflict in Oekraïne, als er direct een einde komt aan de oorlog in Oekraïne. De Europese bondgenoten zullen bij een staakt-het-vuren hun geopolitieke bewustzijn niet opeens verliezen. Rusland zal alsnog gepercipieerd worden als een onbetrouwbare partner en zelfs als een strategische vijand. Europese/Duitse toenadering tot Rusland zal enkel voltrekken als Rusland grondig hervormd wordt in politieke zin. Als de Groot-Russische ideologie dominant blijft met Poetin als personificatie van die ideologie, dan zullen de Europese politici geen enkele aanleiding hebben om opnieuw afhankelijk te worden van het ‘goedkopere’ Russische gas. Met deze redenering kan ik ook betogen dat de Amerikaanse defensie-industrie blijvend zal profiteren van een vredessituatie op het Europese continent: de Europese NAVO-landen zullen flink investeren om de afschrikking met conventionele middelen te kunnen bewerkstellingen. En dit geldt eveneens voor Oekraïne dat zich flink zal (her)bewapenen met onder andere Amerikaans wapentuig.
Het belangrijkste punt in dit stuk is dat het voortduren van de Oekraïne-oorlog helemaal niet de Amerikaanse vitale belangen dient. China is mede dankzij zijn gigantische innovatiekracht en zijn industriële vermogen de grootste strategische en tevens ideologische bedreiging voor de hegemoniale positie van de VS. Door de oorlog in Oekraïne, de permanente stationering van Amerikaanse troepen in Oost-Europa en het oplaaiende conflict in het Midden-Oosten (de activiteiten van de Houthi’s en het disproportionele optreden van Israël in Gaza) kunnen de VS mogelijk geconfronteerd worden met een ‘overstretch’. Als China zich immers nadrukkelijker gaat manifesteren in de Zuid-Chinese Zee, dan moeten de VS hun middelen en menskracht te veel spreiden over de wereld om één vuist te kunnen maken tegen het assertieve China.
Wat wél in het belang zou zijn van de VS, is als zich een situatie voordoet, zoals ik bij scenario 1 heb beschreven: een directe beëindiging van het conflict en het betrekken van rompstaat-Oekraïne bij de Westerse multilaterale samenwerkingsverbanden. In dat geval kunnen de VS hun pijlen richten op China en is de Amerikaanse invloedssfeer in Oost-Europa geconsilideerd. De EU is bovendien geopolitiek gezien wakker geschud door de Russische aanval op Oekraïne en zal zo snel mogelijk eigenstandig Rusland willen afschrikken met conventionele en nucleaire middelen. Als gevolg hiervan zullen de gestationeerde Amerikaanse troepen in Europa langzaam maar zeker afgelost worden door Europese strijdkrachten. Deze aflossing door Europese troepen zorgt ervoor dat de Amerikanen hun handen vrij hebben voor China.
Analyse Wierd Duk te simplistisch en soms zelfs onjuist:
De analyse van Duk is wat betreft de economische situatie van Rusland en de nucleaire afschrikking door de Amerikanen te simplistisch. Zijn visie over de Amerikaanse strategische belangen deel ik al helemaal niet, de Amerikanen hebben belang erbij om zo snel mogelijk een einde te maken aan dit conflict: alles moet in het teken staan om China te kunnen containen.
Wil je dit opiniërende platform steunen met een bescheiden financiële bijdrage? Scan deze QR-code dan!
Of steun het platform via deze link, u kunt via deze link een bedrag naar keuze invullen: https://buy.stripe.com/00g176ce24rc3Cg3cc
Anti-Populista 